از لحاظ تاریخی، مذهبی و حقوقی، دلایل و مستندات زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد به جز امام دوازدهم (عج)، هیچ شخص دیگری لیاقت جایگاه ولایت فقیه در ایران را ندارد. از لحاظ مذهبی، طبق آیات دوم و سوم سوره بقره، ایمان به امام غایب شرط تقوا است.

با احترام به دیدگاه ارائه شده، لازم به ذکر است که مبحث ولایت فقیه و شرایط احراز این مقام، موضوعی پیچیده و چند وجهی است که در طول تاریخ و در میان اندیشمندان مختلف اسلامی، تفسیرها و رویکردهای متفاوتی را برانگیخته است. ادعای انحصاری بودن لیاقت این جایگاه برای امام دوازدهم (عج) و استناد به آیات قرآن کریم برای اثبات آن، نیازمند بررسی دقیق‌تر و جامع‌تری از جنبه‌های تاریخی، مذهبی و حقوقی موضوع است. در این راستا، می‌توان به نکات زیر توجه کرد:

۱. بررسی تاریخی: تحول مفهوم ولایت و تطور نهاد فقاهت

دوران غیبت و مسئله نیابت: در طول تاریخ شیعه، به ویژه در دوران غیبت کبری، مسئله چگونگی اداره امور جامعه اسلامی و لزوم وجود مرجعی برای هدایت و راهنمایی مومنان، همواره مطرح بوده است. شکل‌گیری نهاد فقاهت و جایگاه مرجعیت، پاسخی به این نیاز بوده است. بررسی تاریخی نشان می‌دهد که مفهوم نیابت فقها از امام معصوم (ع) به تدریج و در طول زمان شکل گرفته و تکامل یافته است. نمی‌توان ادعا کرد که این مفهوم از ابتدا به صورت یکپارچه و با جزئیات مشخص، در اذهان علمای شیعه وجود داشته است.
دیدگاه‌های مختلف فقها در طول تاریخ: بررسی آثار و آراء فقهای برجسته در طول تاریخ نشان می‌دهد که در مورد حدود اختیارات فقها، شرایط لازم برای احراز این جایگاه و نحوه اعمال ولایت، اختلاف نظرهای قابل توجهی وجود داشته است. برخی فقها معتقد به محدود بودن اختیارات فقها در امور حسبیه (اموری که انجام آن‌ها برای حفظ نظم جامعه ضروری است) بوده‌اند، در حالی که برخی دیگر، اختیارات وسیع‌تری را برای آنان قائل بوده‌اند.
انقلاب اسلامی و تاسیس ولایت فقیه: تاسیس نظام ولایت فقیه در ایران، نقطه عطفی در تاریخ سیاسی و فقهی شیعه محسوب می‌شود. این نظام، بر مبنای تفسیر خاصی از مفهوم ولایت فقیه و با در نظر گرفتن شرایط خاص جامعه ایران در آن زمان، شکل گرفت. بررسی دقیق شرایط تاریخی و اجتماعی منجر به تاسیس این نظام، برای فهم بهتر مبانی آن ضروری است.

۲. بررسی مذهبی: تفسیر آیات قرآن و روایات اهل بیت (ع)

تفسیر آیه دوم و سوم سوره بقره: استناد به آیه دوم و سوم سوره بقره (ذَلِکَ الْکِتَابُ لَا رَیْبَ فِیهِ هُدًى لِلْمُتَّقِینَ * الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ...) برای اثبات شرطیت ایمان به امام غایب (عج) برای تقوا، نیازمند بررسی دقیق‌تر تفاسیر مختلف از این آیه است. آیا منظور از "غیب" در این آیه، صرفاً ایمان به وجود امام غایب (عج) است یا شامل مفاهیم گسترده‌تری مانند ایمان به خداوند، فرشتگان، قیامت و سایر امور غیبی نیز می‌شود؟
روایات مربوط به ولایت فقیه: روایات متعددی در مورد ولایت فقیه وجود دارد که دلالت آن‌ها بر اختیارات فقها و شرایط لازم برای احراز این جایگاه، مورد بحث و مناقشه است. بررسی سند و متن این روایات، همچنین تطبیق آن‌ها با سایر روایات و اصول فقهی، برای رسیدن به یک نتیجه قطعی ضروری است.
اجماع علما: اگرچه اجماع علما یکی از منابع فقهی معتبر است، اما اثبات وجود اجماع قطعی در مورد تمامی ابعاد و جزئیات مربوط به ولایت فقیه، کار دشواری است. وجود دیدگاه‌های مختلف در میان فقها در طول تاریخ، نشان می‌دهد که در این زمینه اجماع به معنای دقیق کلمه وجود ندارد.

۳. بررسی حقوقی: انطباق ولایت فقیه با اصول حقوقی و مردم‌سالاری

مشروعیت و مقبولیت: یکی از چالش‌های مهم در نظام ولایت فقیه، مسئله مشروعیت و مقبولیت آن است. مشروعیت نظام، باید مبتنی بر موازین شرعی و اصول فقهی باشد، در حالی که مقبولیت آن، به میزان رضایت و مشارکت مردم در اداره امور جامعه بستگی دارد.
سازوکار انتخاب ولی فقیه: نحوه انتخاب ولی فقیه، یکی از مسائل کلیدی در نظام ولایت فقیه است. بررسی دقیق سازوکار فعلی انتخاب ولی فقیه و میزان انطباق آن با اصول دموکراتیک و مردم‌سالارانه، ضروری است.
محدودیت‌های اختیارات ولی فقیه: اختیارات ولی فقیه، باید در چارچوب قانون اساسی و سایر قوانین کشور تعریف شود. تعیین دقیق حدود اختیارات ولی فقیه و سازوکار نظارت بر عملکرد ایشان، برای جلوگیری از سوء استفاده از قدرت و تضمین حقوق شهروندان، ضروری است.

نتیجه‌گیری:

ادعای انحصاری بودن لیاقت جایگاه ولایت فقیه برای امام دوازدهم (عج)، نیازمند بررسی دقیق‌تر و جامع‌تری از جنبه‌های تاریخی، مذهبی و حقوقی موضوع است. استناد به آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) برای اثبات این ادعا، باید با در نظر گرفتن تفاسیر مختلف و با رعایت اصول فقهی و قواعد تفسیر انجام شود. همچنین، انطباق نظام ولایت فقیه با اصول حقوقی و دموکراتیک، برای حفظ مشروعیت و مقبولیت آن ضروری است. طرح دیدگاه‌های مختلف و انجام گفتگوهای علمی و تخصصی در این زمینه، می‌تواند به فهم بهتر این موضوع و رفع ابهامات و شبهات موجود کمک کند.